Laocaitv.vn - Ở vùng núi cao Lào Cai, đồng bào dân Tộc Dao cất giữ một “kho báu” khổng lồ về các bài thuốc nam trị bệnh. Từ rất nhiều loại thảo mộc, cỏ cây rễ lá trong những cánh rừng tự nhiên, kinh nghiệm truyền đời đã giúp những ông lang, bà lang tìm ra bí kíp chữa rất nhiều loại bệnh. Thậm chí có những bài thuốc của họ chữa được nhiều loại bệnh mà y học hiện đại cũng phải “bó tay”. Nhiều năm sử dụng cây thuốc cứu người, vợ chồng bà lang Tẩn Mùi Khé – Lò A Chầu tại thôn Bản Cát – khu vực Tà Ngảo - xã Bản Qua là những người như thế.
Vợ chồng bà lang Tẩn Mùi Khé đang thái thuốc trước sân nhà. (Ảnh: An Hồng)
Ngôi nhà của 2 vợ chồng bà lang người Dao Tẩn Mùi Khé – Lò A Chầu nằm trên 1 đỉnh núi cao, thuộc thôn Bản Cát - Khu vực Tà Ngảo, xã Bản Qua – huyện Bát Xát. Xung quanh nhà là vườn rừng, ao cá, chuồng trại chăn nuôi và cả những loại cây thuốc quý, được chủ nhân gây giống. Cùng trên 50 tuổi, vợ chồng bà Lang Tẩn Mùi Khé – Vàng A Chầu đều có nước da đỏ au, dáng người săn chắc, mạnh mẽ - Vóc dáng một phần bởi đặc trưng của người dân vùng sơn cước, phần nữa, dường như những bài thuốc nam từ cỏ cây trên núi đã giúp vợ chồng chủ nhân giữ được sức khỏe lâu bền.
Làm nghề bốc thuốc Nam chữa bệnh từ khi còn trẻ, bà lang Khé cho biết: Từ khi còn rất bé, chỉ chừng 7 - 8 tuổi, bà đã được bà ngoại - là 1 thầy lang nổi tiếng ở khu vực Mường Hum – Sàng Ma Sáo lúc bấy giờ luôn cho đi cùng vào rừng tìm cây thuốc quý. Trong trí nhớ của bà lang Khé: Bà ngoại vốn là một phụ nữ Dao hiền lành và nhẫn nại, vậy nhưng, muốn cô bé Khé vốn thông minh, lanh lợi tiếp nối nghiệp thầy lang của mình, nên bà cực kỳ nghiêm khắc trong việc chỉ bảo, hướng dẫn mỗi khi vào rừng. Những loại cỏ cây, rễ lá được bà truyền dạy cách nhận biết lần 1, lần 2, lần 3… rồi để cô bé Khé tự chọn lựa. Lấy nhầm cây thuốc bà ngoại lặng im cho mang về nhà rồi bắt vào rừng tự tìm tiếp… Rất nhiều lần như thế, sự nghiêm khắc và nhẫn nại vô cùng của bà ngoại đã khiến cô bé Khé sớm tinh tường, nắm được nhiều bài thuốc hay trị bệnh và biết cả ở những cánh rừng tự nhiên nào có nhiều loại cây thuốc quý để tìm về trị bệnh cứu người.
Trở thành bà lang khi tuổi đời còn rất trẻ, rồi từ Mường Hum theo chồng về thôn Bản Cát, với những bài thuốc gia truyền được bà ngoại dày công hướng dẫn lại, hơn 30 năm qua, bà lang Khé đã chữa bệnh cho rất nhiều người dân khu vực Tà Ngảo và các xã vùng cao của Mường Hum, Nậm Pung, Dền Thàng, Sàng Ma Sáo, Y Tý… Ngoài những bài thuốc quý năm xưa được bà ngoại hướng dẫn, chỉ bảo, bằng nhiều năm kinh nghiệm bốc thuốc trị bệnh cứu người, bà lang Khé đã tự mày mò, tìm hiểu thêm 01 số chủng loại thảo mộc tự nhiên khác trong rừng để bổ sung, làm phong phú thêm những bài thuốc quý của mình. Đến nay, bà lang Khé có thể bốc thuốc chữa được nhiều loại bệnh khác nhau, từ đau thần kinh tọa, gãy xương, thấp khớp, gút, xơ gai cột sống, dưỡng thai cho đến bệnh tiểu đường, gan nhiễm mỡ, viêm loét dạ dày và đại tràng… Tùy theo từng loại bệnh, có khi bài thuốc bốc của bà lang Khé chỉ là những bài thuốc tắm, hoặc thuốc Nam sắc uống thay nước trắng hàng ngày; cũng có khi là các lá thuốc tươi được giã nát để người bệnh đắp lên vết thương của mình, hoặc có những bệnh bài thuốc bốc chữa trị gồm cả thuốc tắm và thuốc uống…kết hợp với việc tuân thủ phác đồ điều trị là người bệnh có thể cảm nhận thấy sức khỏe mình hồi phục dần qua từng thang thuốc. Tuy nhiên, bà lang Khé khẳng định: Những bài thuốc công hiệu nhất mà bà có thể chữa khỏi 90% trở lên là bài thuốc về dạ dày, xương khớp và thuốc an thai cho phụ nữ.
Những năm gần đây, khi con cái trong gia đình đã trưởng thành, gây dựng cuộc sống riêng, cùng chồng là ông Lò A Chầu (cũng người Dao Đỏ), bà lang Khé dành nhiều thời gian hơn cho việc bốc thuốc nam, chữa bệnh cho mọi người. Để tiện cho việc trị bệnh, ngoài cơ ngơi trên đỉnh núi Tà Ngảo, vợ chồng bà lang Khé quyết định "hạ sơn", đầu tư tiền bạc làm dịch vụ tắm lá thuốc của người Dao đỏ ngay tại khu vực thôn Lùng Vai (xã Bản Qua) để phục vụ những ai có nhu cầu. Tiếng lành đồn xa, không chỉ người dân ở khu vực miền Tây Bát Xát, mà rất nhiều bệnh nhân ở các địa phương khác trong tỉnh và ngoại tỉnh đã tìm đến tắm lá thuốc và lấy thuốc trị bệnh. Có mặt tại nhà bà lang Khé, anh Ly Seo Dử - người Mông ở xã Thượng Hà – huyện Bảo Yên cho biết: Anh bị mắc bệnh gút mấy năm nay, các khớp xương chân tay thường đỏ tấy, sưng phồng lên rất đau. Tìm đến bà lang Khé, qua 1 vài lần dùng thuốc tắm và uống, anh Dử thấy những cơn nhức nhối có xu hướng giảm.
Nhiều người tìm đến nhà bà lang Khé để lấy thuốc chữa bệnh. (Ảnh: An Hồng)
Hiện nay, mỗi ngày thường xuyên có 2 – 3 người tìm đến nhà Bà lang Khé để lấy thuốc chữa bệnh. Số người đến cơ sở tắm lá thuốc của vợ chồng bà lang Khé ngay tại thôn Lùng Vai cũng khá thường xuyên. Để có đủ nguồn thuốc Nam để chế vị, điều trị cho người bệnh, ngoài những loại thảo dược hiếm do đích thân vợ chồng bà vào rừng kiếm, thì 1 số loại thảo dược khác được bà Khé đặt hàng người thân trên Mường Hum kiếm tìm. Mua lại cây thuốc, bà lang Khé cũng ra những điều kiện rõ ràng: Đó là người kiếm cây thuốc không được khai thác tận diệt, mà phải biết giữ lại giống dược liệu quý ấy cho những lần sau.
Sở hữu nhiều bài thuốc quý, mới đây, bà lang Tẩn Mùi Khé được kết nạp và trở thành hội viên Hội Đông Y Lào Cai. Với bà lang Khé thì đó là vinh dự, song cũng khiến bà cần có thêm trách nhiệm, y đức hơn trong việc hành nghề trị bệnh cứu người. Những bài thuốc nam quý của người Dao trên núi đã và đang được bà Lang Khé truyền nghề cho con trai út, hiện đang học Cao đẳng Y dược tại Hà Nội. Bà lang Tẩn Mùi Khé chia sẻ: Việc truyền nghề cho con cái là cách tốt nhất để những bài thuốc quý của cộng đồng người Dao nói chung, và gia đình bà nói riêng không bị mai một, thất truyền, mà sẽ được những thế hệ con cháu có đầy đủ học thức bảo tồn và phát huy… góp phần phong phú hơn những bài thuốc Đông Y trị bệnh quý báu của người Việt Nam./.
An Hồng
Bình luận
Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết