Giải pháp chấm dứt tình trạng xâm lấn danh thắng Ruộng bậc thang Sa Pa

Khu du lịch Tả Van với con suối Mường Hoa thơ mộng, những thửa ruộng bậc thang chạy tít chân trời vốn là địa điểm thu hút du khách khi đến với Sa Pa. Tuy nhiên, trong vài năm trở lại đây nó đang bị xâm hại nghiêm trọng bởi những công trình xây dựng. Theo thống kê của UBND xã Tả Van thì đến nay đã có hơn 140 công trình trái phép được xây dựng trên những thửa ruộng bậc thang. Theo ông Sần Cháng, nguyên lãnh đạo Sở Văn hóa - Thể thao và Du lịch tỉnh Lào Cai thì nguyên nhân chính dẫn đến thực trạng này là do quỹ đất ở quá ít, trong khi đó nhiều gia đình tách hộ cho con không có đất để làm nhà, nên buộc họ phải xây dựng nhà trên ruộng bậc thang. Bên cạnh đó, không ít công trình là nhà nghỉ, homestay mọc lên trái phép trên nền ruộng bậc thang để phục vụ cho mục đích kinh doanh du lịch của người dân địa phương. Nhận thức của người dân còn rất hạn chế, công tác tuyên truyền vẫn chưa được chính quyền quan tâm, dẫn đến câu chuyện các công trình nhà ở trái phép mọc lên như nấm.

Danh thắng Ruộng bậc thang Sa Pa không còn vẻ đẹp vốn có bởi những ngôi nhà mọc lên như nấm. (Ảnh: Trung Kiên)

Tình trạng xây dựng công trình trái phép trong vùng lõi Khu di tích danh thắng Ruộng bậc thang Sa Pa ở Tả Van những năm qua xảy ra phần lớn do sự buông lỏng quản lý đất đai, xây dựng của chính quyền các xã và cơ quan chức năng các cấp có liên quan. Sai phạm là vậy, tuy nhiên việc xử lý các công trình vi phạm cũng rất khó khăn. Từ năm 2018 đến nay, mặc dù rất quyết liệt nhưng xã Tả Van cũng chỉ xử lý được hơn 10 công trình vi phạm. Điều này cho thấy, việc giải quyết dứt điểm tình trạng xâm lấn, xây dựng công trình trái phép phá vỡ cảnh quan Khu di tích danh thắng Ruộng bậc thang Sa Pa không hề đơn giản, mà cần có những giải pháp đồng bộ và sự vào cuộc quyết liệt của cả hệ thống chính trị. Nhiều ý kiến cho rằng, để giải quyết được thực trạng này thì cần phải có những cơ chế chính sách hỗ trợ người dân bảo vệ ruộng bậc thang, đồng thời phải tạo ra được quỹ đất để người dân an cư lâu dài. "Để giữ lại ruộng bậc thang, đảm bảo cảnh quan cho phát triển du lịch, Nhà nước cần có những chính sách hỗ trợ phát triển kinh tế cho người dân", ông Nông Thanh Hải, thôn Tả Van Dáy 2, xã Tả Van, huyện Sa Pa nêu quan điểm.

Thực tế trong thời gian qua, huyện Sa Pa cũng có nhiều động thái để xử lý tình trạng xâm lấn ruộng bậc thang như: Tiến hành thanh tra toàn diện công tác quản lý, sử dụng đất đai và quản lý xây dựng nhằm làm rõ các hành vi vi phạm của từng hộ, của lãnh đạo xã và các cán bộ có trách nhiệm. Qua thanh tra, huyện đã đình chỉ công tác Chủ tịch UBND xã Tả Van và một số cán bộ xã có liên quan. Huyện ủy, UBND huyện cũng chỉ đạo các cấp, các ngành của huyện tăng cường kiểm tra, lập danh sách từng hộ vi phạm để tổ chức vận động người dân tự giác tháo dỡ công trình xâm lấn hoặc xây dựng trái phép trong vùng lõi. Trong thời gian tới, địa phương sẽ tiếp tục đẩy mạnh công tác quản lý, giám sát, không để phát sinh trường hợp vi phạm mới; đối với những trường hợp cố tình không tháo dỡ công trình vi phạm, cơ quan chức năng sẽ tổ chức cưỡng chế. Ông Nguyễn Trọng Hài, Bí thư Huyện ủy Sa Pa cho biết: "HĐND huyện đã rà soát tất cả các trường hợp và lắng nghe ý kiến của người dân để có hướng xử lý công bằng, hợp lòng dân. Việc này sẽ tiếp tục được thực hiện để giữ gìn danh thắng ruộng bậc thang và lập lại trật tự xây dựng trên địa bàn".

Việc xử lý dứt điểm các công trình vi phạm, trả lại nguyên trạng cho danh thắng Ruộng bậc thang Sa Pa đang được đặt ra bức thiết. Tuy nhiên, để  khu danh thắng được bảo tồn bền vững thì cũng cần có những cơ chế, chính sách đặc thù để người dân ổn định cuộc sống, phát triển kinh tế. Mặt khác, địa phương cần làm tốt công tác tuyên truyền, giúp người dân nhận thức được ý nghĩa, giá trị văn hóa, kinh tế - xã hội của khu danh thắng này đối với chính cuộc sống của bà con.

Trung Kiên