Tác phẩm nghệ thuật đặc sắc.
So với các dân tộc khác, dân tộc Mông Hoa hay còn gọi là Mông Lềnh ở Lào Cai còn giữ được nhiều phong tục độc đáo, nguyên sơ. Một trong những nét đẹp đó là công việc dệt vải, thêu, may các bộ trang phục của người phụ nữ dân tộc Mông Hoa.
Công việc dệt vải, thêu, may vẫn được thực hiện theo kiểu truyền thống.
Trang phục cổ truyền của phụ nữ Mông Hoa Lào Cai gồm khăn, áo xẻ ngực, váy, tấm vải che phía dưới trước váy, thắt lưng, xà cạp…. Khăn của phụ nữ Mông Hoa có 2 loại, đó là loại hình chữ nhật khổ 65x40cm thêu hoa văn trùm lên đầu, một loại khăn vành rộng quấn quanh đầu. Áo của phụ nữ Mông Hoa thường xẻ nách, cổ cao, trên vai và ngực có nẹp thêm vải màu thêu, in hoa văn hình xoắn ốc. Váy chủ yếu là dùng các màu đỏ, xanh đậm trông nổi bật, rực rỡ. Thắt lưng là miếng vải rộng khoảng 7 - 8 cm và dài 80 - 120 cm, đoạn giữa thắt lưng được thêu các hoa văn, màu đẹp, quấn ngang bụng, tôn thêm vẻ đẹp của người phụ nữ, đồng thời cũng làm cho các thiếu nữ Mông có vóc dáng đẹp hơn. Họa tiết hoa văn trên nền trang phục Mông Hoa chủ yếu là các hoa văn hình học và mang tính chất ước lệ. Đó là những đường ngang, viền đậm dài hoặc gẫy góc, tạo ra các khối hình vuông, chữ nhật, hình thoi. Trên trang phục của người Mông Hoa ở Bắc Hà, màu đỏ đóng vai trò chủ đạo, phối hợp màu vàng, trắng nhằm đối chọi với nền chàm tạo nên sắc màu rực rỡ.
Nghệ thuật tạo hình dân gian đặc sắc, độc đáo.
Phụ nữ Mông chính là tác giả của nghệ thuật tạo hình trên nền trang phục. Cả cuộc đời, họ gắn bó với công việc thêu, dệt vải và in hoa văn. Khi còn nhỏ, các bé gái đã cùng mẹ học thêu, in sáp ong lên váy. Chỉ dùng để thêu thường là sợi tơ tằm vừa to, vừa dai, vừa bền màu. Đặc biệt, phụ nữ Mông Hoa có cái nhìn khái quát, giàu óc tưởng tượng hoàn toàn dựa vào trí nhớ để thêu hoa văn. Nhiều người khi thêu đã thuộc màu ưa thích, không cần nhìn màu, nhìn mẫu mà vẫn thêu được những họa tiết theo ý muốn. Khi dệt vải, phụ nữ Mông Hoa thường tính toán tỉ mỉ từng đường kim mũi chỉ, cách sắp xếp các họa tiết, kích thước hoa văn trên mảnh vải. Nếu thêu ở mặt trái của sợi vải nhưng hình mẫu nổi lên ở mặt phải, kỹ thuật thêu hoa văn càng phức tạp, đòi hỏi càng phải kiên trì, cẩn thận.
Phụ nữ Mông Hoa súng sính trong trang phục thổ cẩm, nổi bật tại chợ phiên.
Phụ nữ Mông Hoa còn dùng kỹ thuật in sáp. Công cụ dùng vẽ mẫu in sáp là bút vẽ được làm bằng đồng. Có nhiều loại bút dùng để vẽ các đường có kích thước khác nhau. Khi vẽ xong, họ đem vải đã in sáp ong nhuộm chàm, sau nhiều lần ngâm, nhuộm, vải đã có màu sẫm thì đem nhúng vào nước sôi, sáp ong sẽ chảy ra, để lại những hoa văn màu xanh lơ. Ở Bản Phố, huyện Bắc Hà, Lào Cai, phụ nữ thường trang trí các hình hoa văn là hình cong sừng trâu. Đặc biệt, trên một số mũ của em gái có thêu hình xoắn ốc nhưng thực ra đó chính là mô típ chữ S nằm ngang.
Bảng màu của người Mông không nhiều, chủ yếu xuất hiện 6 loại màu: Chàm sẫm, đen, đỏ, vàng, trắng, xanh lơ. Để tạo nên màu chàm sẫm, người phụ nữ Mông phải tiến hành nhiều khâu. Ngay khi dệt xong, họ nấu vải trong tro bếp cho thật trắng và phơi trên phiến đá phẳng, lấy vồ gỗ đập để vải bóng mịn. Sau khi nhuộm chàm, váy áo còn được ngâm vào nước có pha lòng trắng trứng để cho mặt vải bóng loáng lên, đẹp tươi. Màu đỏ trước đây được nhuộm từ một loại cây hoặc một loại thuốc có màu đỏ, ngày nay, trên thị trường có nhiều loại vải nên người dân mua vải đỏ công nghiệp là chủ yếu. Trong trang phục của người Mông, màu đỏ là chủ đạo, vừa làm màu nền trung gian vừa tạo các họa tiết chính, phối hợp màu vàng và màu trắng nhằm đối chọi với nền chàm tạo nên sắc màu rực rỡ của trang phục.
Trang phục thổ cẩm phụ nữ Mông Hoa nổi bật trong sắc màu thiên nhiên núi rừng.
Nghệ thuật tạo hình dân gian khiến trang phục thổ cẩm phụ nữ Mông Hoa nổi bật trong sắc màu thiên nhiên núi rừng. Nó thể hiện sự cần cù, chăm chỉ, đôi bàn tay khéo léo, trí tưởng tượng phong phú của người phụ nữ, đồng thời phản ánh những giá trị văn hóa, thẩm mỹ, góp phần tạo thêm sự phong phú, đa dạng trong đời sống văn hóa - nghệ thuật, tinh thần của người Mông Hoa.
Gìn giữ cho muôn đời sau
Phụ nữ Mông Hoa Lào Cai xưa vốn giỏi may, thêu, được cả cộng đồng đề cao, tôn trọng, đây cũng là tiêu chí để các chàng trai lựa chọn vợ. Trước khi đi làm dâu, người mẹ tặng con gái bộ váy, áo coi như của hồi môn. Khi về nhà chồng, cô gái lại thêu, dệt váy, áo để tặng mẹ đẻ, mẹ chồng và các em của chồng. Không những thế, người phụ nữ khi đã làm mẹ còn có nghĩa vụ dạy bảo con gái trồng lanh và làm thổ cẩm. Trẻ em gái dân tộc Mông Hoa ngay từ khi 7 - 8 tuổi đã được mẹ hướng dẫn cách dệt vải, thêu, may các hoa văn truyền thống để đến khi lấy chồng sẽ may được từ 8 - 15 chiếc váy làm của hồi môn.
Truyền thống người Mông Hoa, trước khi đi làm dâu người mẹ tặng con gái bộ váy, áo coi như của hồi môn.
Đối với người Mông trang phục là cái mặc, cũng là của cải gia truyền mà ai nấy đều phải bảo tồn và phát huy sao cho ngày càng đẹp, càng quý, phản ánh được rõ nét truyền thống văn hóa, lịch sử, tín ngưỡng, cá tính và sự giàu có của tộc người. Ngày nay, trang phục của phụ nữ Mông ở Lào Cai vẫn giữ khá nguyên vẹn bản sắc văn hóa dân tộc. Với sự cần cù và trí tưởng tượng phong phú của người phụ nữ Mông đã tạo nên những tác phẩm nghệ thuật làm say đắm lòng người. Khách du lịch quốc tế là những người luôn quan tâm, săn lùng và sẵn sàng trả giá cao để có được những bộ trang phục thổ cẩm truyền thống.
Khách du lịch rất thích các bộ trang phục thổ cẩm truyền thống của người Mông Hoa.
Đến với vùng cao Lào Cai, nhất là Bắc Hà, Si Ma Cai, Mường Khương, đi các chợ phiên để được đắm chìm trong kiệt tác thiên nhiên làm nên bởi phụ nữ Mông Hoa, thưởng thức những điệu khèn ngây ngất, cùng nhâm nhi hương vị nồng say của rượu. Đặc biệt, chiêm ngưỡng sắc màu thổ cẩm để cảm nhận được vẻ đẹp của những thiếu nữ miền sơn cước và sự tài hoa của người Mông Hoa Lào Cai./.
Bài, ảnh: Tráng Xuân Cường
Bình luận
Tối thiểu 10 chữ Tiếng việt có dấu Không chứa liên kết