Hiện hữu nguy cơ mất an toàn hồ đập thủy điện trong mùa mưa lũ

24 tỷ đồng là số tiền thiệt hại do trận lũ quét gây ra cho nhân dân xã Bản Hồ, huyện Sa Pa xảy ra vào ngày 24/6. Người dân ở đây cho biết, chưa bao giờ xảy ra trận lũ quét kinh hoàng đến như vậy. Rất nhiều gia đình nơi con lũ dữ đi qua lâm vào cảnh trắng tay khi toàn bộ tài sản trôi theo dòng lũ. Điều người dân ở đây bức xúc đó là nguyên nhân lũ quét không hẳn do mưa, mà có tác động rất lớn từ việc xả lũ của nhà máy thủy điện trên con suối Mường Hoa. Người dân cho rằng, Bản Hồ từ trước đến nay vẫn xảy ra lũ vào mùa mưa bão nhưng chưa bao giờ có lũ lớn như vừa rồi; một phần là do thủy điện xả lũ.

Trận lũ quét đêm 24/6 gây thiệt hại nặng nề về tài sản cho người dân xã Bản Hồ (Sa Pa). (Ảnh: Trung Kiên)

Sinh sống ở vùng hạ du của con suối Mường Hoa, phía trên thượng nguồn là 3 nhà máy thủy điện: Séo Trung Hô, Sử Pán và Lao Chải, hằng trăm hộ dân ở đây luôn nơm nớp lo sợ mỗi khi đến mùa mưa bão. Chính quyền địa phương cũng nhiều lần cảnh báo, tuy nhiên nguy cơ mất an toàn vẫn luôn hiện hữu. Ông Đào A Khởi, Chủ tịch UBND xã Bản Hồ lo lắng: "Sau khi mưa to, nước lớn cũng một phần bởi các nhà máy thủy điện trên đầu nguồn xả lũ. Nguy cơ tiềm ẩn lũ ống, lũ quét là rất cao".

Thực tế cho thấy, các nhà máy này hầu hết chưa có bản đồ vùng ngập lụt; thiếu thiết bị quan trắc mưa... Khi lượng nước đầu nguồn về quá nhiều, mặc dù tiến hành xả lũ theo đúng quy trình nhưng nguy cơ ngập lụt vẫn diễn ra do vào thế bị động. Ông Phạm Đức Dũng, Phó Chi cục trưởng Chi cục Thủy lợi Lào Cai cho rằng, với địa hình đồi núi chia cắt như ở Lào Cai, thường xuyên xuất hiện lũ ống, lũ quét, điều này tiềm ẩn nguy cơ cao xảy ra mất an toàn hồ đập. Qua kiểm tra cho thấy, mặc dù các nhà máy thủy điện đã có phương án an toàn hồ đập, đảm bảo quy trình xả lũ, tuy nhiên vẫn còn không ít những nguy cơ mất an toàn. Đặc biệt, nhiều nhà máy còn cố tình tự ý nâng chiều cao của đập cao hơn so với thiết kế ban đầu nên tiềm ẩn nhiều rủi ro khi xảy ra lũ quét. Ông Dũng cho biết thêm: "Hiện nay, các nhà máy chưa lập được phương án ứng phó sự cố thiên tai khẩn cấp. Qua kiểm tra vẫn còn một số nhà máy thủy điện vi phạm. Các chủ đầu tư tự ý cơi nới đập, nguy cơ gây mất an toàn cho đập trong mùa mưa lũ. Chúng tôi đã đề nghị các đơn vị chủ động tháo dỡ để đảm bảo an toàn dân sinh trong mùa mưa lũ".

Mùa mưa lũ đang bước vào giai đoạn cao điểm với nhiều diễn biến phức tạp, bởi vậy, công tác đảm bảo an toàn hồ đập hơn lúc nào hết cần được các địa phương đặt lên hàng đầu. Điều này phụ thuộc vào cách hành xử có trách nhiệm của các nhà máy thủy điện, cũng như nhận thức của người dân trong việc chủ động nắm bắt thông tin để có phương án đảm bảo an toàn về tài sản, tính mạng cho bản thân mình.

Trung Kiên